Een hoofdkussen voor baby’s tegen hoofdvervormingen?

Het is bekend dat de schedel van een zuigeling vervormbaar is om gemakkelijk door het geboortekanaal te gaan. De schedelbotten en ook de hechting tussen de schedelplaten worden stugger tot ongeveer het einde van het eerste levensjaar.

Sinds de jaren negentig van de vorige eeuw wordt de rugligging voor baby’s in hun eerste levensjaar sterk aanbevolen om het risico op een plotselinge kindsdood tot een minimum te beperken.

Door de rugligging aan te bevelen, kon het risico van een plotselinge babydood inderdaad worden geminimaliseerd. Echter kwam hierdoor een nieuw medisch probleem om de hoek kijken: het aantal baby’s met hoofdvervormingen is sinds deze maatregel aanzienlijk toegenomen. Als een baby grotendeels in dezelfde positie ligt, kan dit de vorm van de schedel beïnvloeden. Als baby’s veel op hun rug liggen, ontstaat er vaak een plat hoofd. Als baby’s een favoriete zijde hebben, waar ze voortdurend hun hoofd naar draaien, kan er een scheef hoofd ontstaan.

Een dergelijke hoofdvervorming (plagiocephalie) is gevaarlijk en heeft gevolgen voor het hele lichaam. Het is daarom noodzakelijk iets te doen aan de hoofdvervorming. Maar vanaf wanneer is dit zinvol? Alleen na een medische indicatie of al als voorzorgsmaatregel? En wat helpt er echt bij een scheef babyhoofdje? Antwoorden op dergelijke vragen vindt u in het volgende artikel.

Veel babyhoofdkussens hebben een uitsparing of gat in het kussenom vervorming van het hoofd te helpen voorkomen door het contactoppervlak te vergroten. De verhoging rond het hoofdje moet voorkomen dat de baby zijn hoofdje naar één zijde draait.
Als een baby echter al een scheef hoofdje heeft, blijft het eigen gewicht van de schedel op de afgeplatte kant rusten. Dit vertraagt misschien het proces van afvlakken, maar corrigeert de hoofdvervorming niet.
Om de groei van het hoofd in de richting van symmetrie te sturen, moet het hoofd in het ideale geval op de prominente achterhoofdzijde worden geplaatst.

Het thema hoofdvervorming is voor veel ouders al voor de geboorte van hun kind een punt van zorg. Volgens velen behoort een speciaal babykussen vanaf het begin tot de basisuitrusting van de kinderkamer. Fabrikanten van babyproducten reageren graag op de angsten en zorgen van ouders. Aangezien deze baby-kussens tegen zeer lage prijzen worden aangeboden, zijn er ook veel ouders die ze kopen.

Een baby-kussen met een uitsparing of een gat wordt soms al door de verloskundige aan de ouders aangeraden. Een aantal van deze baby-kussens is ontwikkeld in samenwerking met kinderartsen of therapeuten, waardoor veel ouders veel vertrouwen hebben in deze producten. Maar slechts één van deze kussens is werkelijk klinisch getest. Dit is de BabyDorm van SimoNatal. De resultaten van de test zijn te lezen: in het geval van een plat hoofd zijn de verbeteringen als gevolg van het kussen minimaal. In het geval van een scheef hoofd is het effect gelijk aan dat van fysiotherapie. Het is echter ook aangetoond dat baby’s van het kussen kunnen rollen. Het kussen mag alleen worden gebruikt voor medische indicaties en alleen in de eerste weken van het leven. Maar omdat de schedelbotten in deze levensfase nog vrij zacht zijn, is de kans op correctie nu ook vrij groot.

Hoe kon mijn baby’s hoofdje zo snel scheef komen te staan?
De afzonderlijke botplaten van de schedel bedekken de hersenen en beginnen in het eerste levensjaar in elkaar te grijpen. Door de nog ontbrekende vertanding en ook omdat de botten in de eerste weken van het leven nog soepel en zacht zijn, is het hoofd van het kind gevoelig voor vervorming. Door het eigen gewicht kan de achterkant van het hoofd dus snel aan één kant of in zijn geheel worden afgeplat. De hersenen en het hoofd groeien in de eerste zes maanden van het leven sneller dan in elke andere levensfase. Als het eigen gewicht van het hoofd zich voornamelijk op één plek concentreert, heeft dit invloed op de groei van het hoofd. Op deze manier kunnen een afgeplat achterhoofd en een kromme ooras zich binnen enkele weken ontwikkelen en toch onopgemerkt blijven door het trage groeiproces.

Hoe leer ik de vorm van het hoofdje van mijn baby te beoordelen om het juiste kussen te gebruiken?
Om de ernst van de hoofdvervorming te beoordelen, wordt aanbevolen om de schedel van bovenaf te bekijken. Leg uw baby op zijn of haar rug, til het hoofdje een beetje op en zorg ervoor dat het neusje van uw baby recht naar het plafond staat. Als een zijde van het achterhoofd is afgeplat, het oor aan dezelfde zijde naar voren is geschoven en zelfs het voorhoofd iets verder naar voren staat aan deze zijde van het hoofd, dan heeft uw baby een zogenaamde plagiocefalie. U moet deze bevinding met uw kinderarts bespreken, zodat de oorzaken met therapeutische maatregelen kunnen worden behandeld. De uitsparing in speciale kussens kan niet op betrouwbare wijze voorkomen dat kinderen hun hoofd naar een favoriete zijde draaien. Onderdeel van de positioneringstherapie is het gewicht van het prominente achterhoofd gedurende 70 procent van de ligperiode te belasten om de groei van het hoofd in de juiste richting te sturen.

Welke schedel-asymmetrie is medisch significant en moet worden behandeld?
Als het hoofdje van de baby aan de achterkant is afgeplat en de oren op één as symmetrisch ten opzichte van elkaar liggen, spreekt men van een Brachycephalus. Als het hoofdje van uw baby daarentegen aan een achterzijde platgelegen is en het oor aan dezelfde zijde naar voren geschoven is, wordt dit plagiocefalie genoemd. Brachycephalus heeft geen medische nadelen. De verschoven schedelbasis bij plagiocefalie heeft echter een negatief effect op de evenwichtsorganen, de kaakgewrichten en de verbinding met de halswervelkolom en moet worden behandeld.

Hoe kan de hoofdvorm van een baby effectief worden gecorrigeerd?
Naast het elimineren van de oorzakelijke factoren door fysiotherapie/osteopathie is de positioneringstherapie doorslaggevend. Tijdens de positioneringstherapie wordt de prominente zijde van de achterkant van het hoofd in de loop van de tijd meer belast en wordt de afgeplatte achterkant van het hoofd ontlast. De verhouding zou 70 tot 30 procent moeten zijn. Afhankelijk van de groeisnelheid is een correctie van 1 milimeter per week tussen de 4e en 8e levensmaand waarschijnlijk. De snelheid van de correctie is gerelateerd aan de groei van het hoofd, die vanaf de leeftijd van 6 maanden afneemt. De hoogste graad van efficiëntie wordt bereikt wanneer het hoofd niet volledig op de zijde ligt, maar op ongeveer 55° – d.w.z. op het meest prominente punt van het achterhoofdsbeen. Met speciale baby-kussens is deze hoofdafstelling niet mogelijk. Met het positioneringskussen van VARILAG kan de positie van het hoofd worden beïnvloed door de zijdelingse steun.

Wat zijn de voordelen van speciale baby hoofdkussens?
Met een positioneringskussen kan de gekozen positie van het babyhoofdje tijdens de eerste weken van het leven worden gestabiliseerd. Gedurende de eerste 12 weken na de geboorte kan als alternatief uw baby afwisselend gepositioneerd worden met handdoekrollen. De holte in het kussen vergroot het contactoppervlak en vertraagt de ontwikkeling van een afvlakking van het hoofdje van uw baby. Een effectieve corrigerende behandeling wordt bereikt door de gerichte belasting van de achterkant van het hoofd.

Waarom helpen speciale baby hoofdkussens vaak niet?
Babyhoofdkussens vergroten alleen het contactoppervlak door een holte, maar ontlast de afgeplatte hoofdzijde niet. Ook wordt niet verhinderd dat uw baby toch weer op zijn favoriete zijde terug draait. Voor een effectieve positioneringstherapie moet echter het prominente achterhoofd worden belast. De producten zijn niet klinisch getest en de positieve effecten zijn niet bewezen. Deze producten genieten daarom niet het volle vertrouwen voor een effectieve therapie. Vanuit therapeutisch oogpunt is de kans op hoofdvervorming groter en kan het risico op plotselinge zuigelingensterfte zelfs nog groter zijn.

Heeft het zin om een babykussen te gebruiken in combinatie met het VARILAG-positioneringskussen?
Sommige kinderen hebben naast een voorkeur voor hoofdrotatie ook een schuine hoofdhouding, een zogenaamde torticollis. Als een torticollis gepaard gaat met een verkorte spiermassa in de nek, kan het hoofd, naast de rotatieverstelling door het VARILAG positioneringskussen ook ondersteund worden met een extra hellend hoofdkussen, zodat de verkorte spiermassa tijdens de slaap wordt gerekt. Dit moet gebeuren in overleg met uw kinderarts of therapeut.

Mijn baby’s hoofdje is aan de achterkant platgedrukt – is een speciaal babyhoofdkussen voldoende of moet het VARILAG positioneringskussen worden gebruikt?
Wanneer de achterkant van het hoofd is afgeplat en de oren symmetrisch zijn, kan een baby hoofdkussen helpen om de druk te verlichten. In het geval van een vervorming van het hoofd, moet niet het ontlasten, maar een corrigerende belasting aan één kant van het hoofd plaatsvinden om de groei onder controle te houden. Voor de positioneringstherapie, legt u uw baby hoofdzakelijk op de zijde. Als u uw baby tijdens het slapen op de zijde ligt, moet hij of zij betrouwbaar worden gefixeerd, zodat uw baby zich niet in een risicovolle buikpositie kan draaien.