Medische informatie over houdingsasymmetrie bij zuigelingen
Dit artikel is in de eerste plaats bedoeld voor medische professionals.
Als je als ouder echter meer wilt weten en begrijpen over hoe je je kind met asymmetrische lichaamshouding kunt helpen, dan ben je hier aan het juiste adres.
Artikel overzicht
- Hoe herken ik asymmetrie in de houding?
- Hoe beoordeel ik de vorm van een babyhoofdje?
- Hoe kan de schedel vervormd raken?
- Wat is het verband tussen plotselinge wiegendood en plagiocephalus?
- Wat zijn de mogelijke medische gevolgen van plagiocephalus?
- Wanneer en hoe kan een kind op zijn zij slapen?
- Wat kan ik doen als professional in de gezondheidszorg?
- Hoe kan ik ouders helpen?
- Wat is de betekenis van neuronale plasticiteit?
- Wat is er zo speciaal aan de VARILAG zijsteunrail?
- Wat moet je doen in het eerste levensjaar?
Als medisch specialist, verloskundige of kinderarts heeft u de mogelijkheid om houdingsasymmetrieën bij een zuigeling al in een vroeg stadium te herkennen en een zinvolle therapie te starten.
Wij willen u graag ondersteunen om een
- houdingsasymmetrieën te herkennen en
- om de vorm van het hoofd correct te beoordelen.
Verder geven we gefundeerde achtergrondinformatie over hoofdvervormingen, de diagnose plagiocefalie en mogelijke therapieën.
Mit dem Laden des Videos akzeptieren Sie die Datenschutzerklärung von YouTube.
Mehr erfahren
In deze korte verklarende video laten we de belangrijkste feiten zien over oorzaken, gevolgen en correctiemogelijkheden voor hoofdvervormingen bij de zuigeling.
Het herkennen van een houdingsasymmetrie
Het lichaam wordt meestal naar één zijde gedraaid, het bovenlichaam wordt gebogen, het hoofd overstrekt. De ene arm is vaak gebogen en de andere is uitgestrekt.
Een beperkt vermogen om het hoofd te draaien in zowel de buik- als de rugligging kan worden waargenomen.
Ouders melden ook vaak lange huilfases en grote onrust bij hun baby’s in combinatie met borstvoedingsmoeilijkheden en mogelijke zwakte bij het drinken.
Hoe beoordeel ik de hoofdvorm?
Een plagiocephalie is een asymmetrisch verplaatste schedel. Dit herkent u als de schedel van bovenaf wordt bekeken. Als er hierbij één oor in de richting van de neus is geschoven, is hier ook de achterzijde van het hoofd afgevlakt
Hoe kan de schedel vervormen?
Anatomie van de schedel
De schedelbotten en vooral de kraakbeenvoegen (sutura) tussen de botten zijn in het eerste levensjaar nog zacht.
De bekendste is de grote fontanel.
Hierdoor kunnen de afzonderlijke botten enkele millimeters over elkaar heen schuiven. De schedel kan zich dus tijdens de geboorte aanpassen aan het smalle geboortekanaal.
Mogelijke verschuivingen als gevolg van de druk van de weeën verdwijnen meestal binnen enkele dagen.
Na 6-8 weken spreekt men echter van een plagiocephalie, die afhankelijk van de ernst ervan behandeld moet worden. Er zijn twee verschillende diagnoses van plagiocephalie. Het kan bijvoorbeeld een synostotische plagiocefalie zijn die zich voor de geboorte heeft ontwikkeld. Het is te herkennen aan het feit dat ofwel het oor aan de afgeplatte kant naar achteren wordt getrokken, ofwel beide oren recht naar elkaar toe worden getrokken, maar niet naar voren worden geschoven.
Posittionerings gerelateerde plagiocefalie treedt op wanneer de baby na de geboorte overwegend op dezelfde zijde ligt of slaapt.
Hier is op de zijde waar het achterhoofd is afgevlakt, het oor naar voren verschoven en het gelijkzijdige voorhoofdsdeel naar voren verplaatst.
Rugligging als aanbevolen maatregel ter voorkoming van plotselinge kindsdood
Waarschijnlijk geeft u ook de aanbevelingen verder om baby’s in hun eerste levensjaar op de rug te laten slapen. Dit voorkomt een van de belangrijkste oorzaken van plotselinge kindsdood, namelijk de buikligging.
Sinds 1991 volgen kinderartsen en vroedvrouwen deze aanbeveling in de zorg voor de verantwoordelijke ouders. Het sterftecijfer als gevolg van plotselinge kindsdood is sindsdien daadwerkelijk aanzienlijk gedaald. In Duitsland van 1.200 baby’s tot minder dan 300 baby’s per jaar.
Welke nadelen heeft de rugligging?
Een van de grote nadelen van de rugligging is de eenzijdige belasting van het achterhoofd.
Veel baby’s ontwikkelen een favoriete zijde, waar het hoofdje naar toe gedraaid word terwijl ze op de rug liggen.
Dit wordt een positionele of roterende voorkeur van het hoofd genoemd of zelfs een voorkeurshouding.
Dit maakt de schedel aan één zijde geleidelijk vlakker, omdat de kraakbeenvoegen tussen de schedelbotten nog te zacht zijn om de druk te kunnen weerstaan.
Daarom wordt de rugligging beschouwd als de belangrijkste oorzaak van een positionerings gerelateerde plagiocefalie.
Moeten plagiocefaliën worden behandeld?
Als men de verschoven schedel van alle kanten bekijkt, wordt het duidelijk dat niet alleen de achterkant van het hoofd is aangetast, maar ook de oor-as en de kaakgewrichten. Daarnaast zijn ook de halswervelkolom en het foramen jugulare hierbij betrokken, aangezien de schedelbasis als verbinding met de ruggengraat fungeert.
In combinatie met de primitieve bewegingspatronen, houdingsreacties en reflexen van het kind in de eerste weken van het leven ontstaat een complexe situatie die kan leiden tot asymmetrisch bepaalde lichaamsstructuren op de lange termijn.
De eenzijdige stimulatie van de spieren en zenuwbanen die hieruit voortvloeit heeft onder andere een blijvend effect op de rijping van het centraal zenuwstelsel (CZS), zodat volgens resultaten uit de medische literatuur deze gevolgen kunnen optreden:
- scheve gelaatstrekken
- motorische gebreken
- scoliotische houdingsproblemen
- ontoereikende verticalisering
- evenwichtsstoornissen
- kaakgewrichtproblemen
- verkeerd geplaatste tanden
- drinkzwakte
- visuele verwerkingsproblemen
- gehoorproblemen
- cognitieve beperkingen
Deze opsomming toont aan dat plagiocefalie moet worden voorkomen.
Is een plagiocefalie al aanwezig, moet het worden behandeld.
Alternatieve ligpositie
Als de buikligging moet worden vermeden vanwege plotselinge kindsdood, en de rugligging vanwege plagiocefalie, is het de vraag of de zijligging een aanbevelenswaardig alternatief is.
De zijligging heeft het voordeel van variabiliteit. Het risico bestaat echter dat het kind op zijn buik of op zijn rug rolt. Zo worden bijvoorbeeld baby’s vaak ondersteund met handdoekrollen of dergelijke tijdens de eerste drie maanden van het leven, maar liggen ze vaak snel weer op de rug, in de favoriete positie.
Met toenemende leeftijd en kracht, beheersen zuigelingen het draaien van de rugligging naar de buikligging en weer terug. Daarom mag volgens de aanbeveling van de American Academy of Pediatrics (AAP) uiterlijk vanaf de derde levensmaand niets meer in het babybed liggen, wat voor het gezicht zou kunnen komen en ademhalingsmoeilijkheden zou kunnen veroorzaken.
De zijligging is dus een goede oplossing met betrekking tot plotselinge kindsdood en plagiocephalie. Het kan echter alleen worden aanbevolen als de baby zo wordt gefixeerd dat hij of zij niet meer spontaan kan draaien.
Wat kan ik doen als verloskundige, kinderarts of therapeut?
Controleer de houdingscompetentie van het kind met behulp van de oriënterende hoofdrotatie en de zogenaamde zijdelingse kantelreactie.
Mit dem Laden des Videos akzeptieren Sie die Datenschutzerklärung von YouTube.
Mehr erfahren
Mit dem Laden des Videos akzeptieren Sie die Datenschutzerklärung von YouTube.
Mehr erfahren
Bij de side-tilt test zal een gezonde zuigeling ernaar streven om tegen de zwaartekracht in te gaan en de ogen horizontaal in te stellen.
Vervolgens wordt de motorische bewegingspatronen in rugligging en buikligging onderzocht.
Het wordt beoordeeld bij een oriënterende hoofdrotatie in de ruimte
- de convexiteit van de romp in rugligging en buikligging
- evenals het vermogen tot cervicale rotatie.
Om dit te doen, legt u de naakte baby op zijn rug recht voor zich en moedigt hem aan om naar een zijkant te kijken. Nu moet het hoofd naar beide zijden kunnen worden gedraaid met de romp in een C-vorm (de convexiteitvan de wervelkolom wordt verwacht aan de gelaatszijde). Als dit aan één kant niet het geval is, is er al sprake van een aspect van houdingsasymmetrie.
Draai het kind op zijn buik en moedig het aan om naar een zijkant te kijken. Het moet mogelijk zijn om het hoofd naar beide zijden te draaien met de romp in een C-vorm (de convexiteit van de wervelkolom wordt verwacht aan de zijde die van het gezicht af ligt). Als dit aan één zijde niet het geval is, is er al sprake van een aspect van houdingsasymmetrie.
- de convexiteit van de romp
- en de verminderde cervicale rotatie.
Om de asymmetrie en de mate van expressie ervan in zowel de buik- als rugligging te beschrijven en te kwantificeren met deze twee criteria, gebruikten ze een asymmetrie-schaal. Philippi, H. et al.: Patronen van houdingsasymmetrie bij baby’s – een gestandaardiseerde videogebaseerde analyse. Europees tijdschrift voor de kindergeneeskunde, 2006 (3), 158-164
Welke mogelijkheden hebben de ouders?
Als u een positioneringsgerelateerde hoofdvervorming opmerkt, is het belangrijk om de ouders actief bij de behandeling te betrekken. Allereerst kunnen ouders leren om de vorm van het hoofd van hun baby te beoordelen en de houdingsasymmetrie waar te nemen.
Het beoordelen van de hoofdvorm
Oefen eerst met de ouders hoe ze de vorm van het hoofdje van hun baby moeten beoordelen.
- Zicht op de schedel van bovenaf
- Is het ene oor dichter bij de neus dan het andere?
U dient ook achtergrondinformatie te verstrekken
Waarom, hoeveel en hoe lang kan de schedel vervormen?
- door de zachte kraakbeenvoegen
- uit ervaring met ongeveer 1 mm per week
- tot de 8e/9e maand van het leven
Welke langetermijneffecten zijn te verwachten?
- Evenwichtsstoornissen
- Verkeerde uitlijning van de tanden
- Scoliose
Het stimuleren van de baby
Als het kind wakker is, is het gemakkelijk om hem te stimuleren door zo te handelen dat de verwaarloosde kant gecompenseerd wordt.
Laat de ouders zien hoe ze hun kind moeten dragen zodat het zich in de verwaarloosde richting moet draaien.
En het zich in de richting bewegen moet waar de zwakste het sterkste is om de spieren te stimuleren.
Mit dem Laden des Videos akzeptieren Sie die Datenschutzerklärung von YouTube.
Mehr erfahren
Mit dem Laden des Videos akzeptieren Sie die Datenschutzerklärung von YouTube.
Mehr erfahren
Mit dem Laden des Videos akzeptieren Sie die Datenschutzerklärung von YouTube.
Mehr erfahren
Mit dem Laden des Videos akzeptieren Sie die Datenschutzerklärung von YouTube.
Mehr erfahren
Buiktraining
Als de baby wakker is, kan het evenwichtsgevoel en de rugspieren van de baby ook getraind worden door de baby vijf keer per dag tot vijf minuten op de buik te leggen (formule voor buiktraining: 5 x 5).
Hiervoor moet de baby optisch worden gestimuleerd, zodat hij in de gewenste richting kijkt.
Het is ook nuttig om hem op een (water)bal op zijn buik te leggen. Dan leert hij zelfstandig gewicht te verplaatsen.
Het doel is niet alleen om in te werken op de spieren van de cervicale wervelkolom of op de gewrichten, maar om het centrale zenuwstelsel (CZS) als geheel te stimuleren.
Mit dem Laden des Videos akzeptieren Sie die Datenschutzerklärung von YouTube.
Mehr erfahren
Mit dem Laden des Videos akzeptieren Sie die Datenschutzerklärung von YouTube.
Mehr erfahren
Digressie: Synaptogenese
In de kindertijd ontwikkelen de basale patronen van het centrale zenuwstelsel zich voortdurend. Afhankelijk van welke prikkels van buitenaf worden geabsorbeerd. Willekeurige beweging door prikkels en emoties wordt gestuurd door de limbische cortex. Aanvullende informatie stroomt in dit proces vanuit de evenwichtsorganen en proprioceptoren.
Verstevigende bewegingspatronen beïnvloeden de vorming en rijping van neuronale patronen.
In dit proces worden de synapsen tussen de zenuwuiteinden in de hersenen gesloten, dit wordt synaptogenese genoemd. Metaforisch gezien worden, als veldwegen aangelegde informatiepaden als autosnelwegen gebruikt. Deze kunnen slechts langzaam worden ‘herbouwd’. Onjuiste informatie heeft dus een langdurig effect. Houdingssymmetrie resulteert in beperkte bewegingspatronen die de synapsenvorming aan één kant stimuleren.
Omdat de hersenen echter gedurende een heel leven veranderen (trefwoord: neuroplasticiteit), kan bijvoorbeeld de buiktraining worden gebruikt om de verwaarloosde kant van het lichaam weer zichtbaar te maken en er beter gebruik van te maken. Deze vorm van therapie maakt eindelijk een motorische gedragsverandering mogelijk.
Het bespreken van de ligpositie tijdens de slaap
Bied een veilige zijwaartse positionering aan als alternatieve ligpositie.
Noem de voordelen van de zijwaartse positionering:
- Variabele positionering mogelijk
- Gaat plagiocefalie tegen
- Kan ook preventief worden gebruikt
- Zwaartekracht helpt het hoofd weer symmetrisch te worden
- Preventie tegen plotselinge kindsdood
Het volgende moet in acht worden genomen:
Om de symmetrische hoofdvorm te behouden, moet de schedel gedurende 70% van de liggende tijd op de prominente zijde liggen (de zogenaamde 70/30-regel). Met de positioneringstherapie is, afhankelijk van de groeisnelheid, een correctie van 1 milimeter per week tussen de 4e en 8e levensmaand waarschijnlijk.
Leg nadrukkelijk uit dat de buikligging in het eerste levensjaar alleen in het bijzijn van de ouders moet gebeuren. Dit wordt beschouwd als preventie tegen plotselinge kindsdood.
Laat zien hoe de baby kan worden gestabiliseerd, zodat hij niet op zijn rug rolt (en de schedel niet weer op de verkeerde plaats wordt belast) en ook niet op zijn buik.
Waarin verschilt het VARILAG positioneringskussen ten opzichte van andere producten voor baby’s van dit type?
Het positioneringskussen van VARILAG is speciaal voor dit doel ontwikkeld, omdat er momenteel geen product bestaat waarin ouders hun baby’s zonder zorgen kunnen laten slapen.
De gebruikelijke producten op de markt zijn kussens (zogenaamde geperforeerde kussens), die zorgen voor een breder contactoppervlak voor de achterkant van het hoofd. Ze voorkomen een afvlakking van de schedel, maar niet het scheef worden. Bovendien kunnen de baby’s wegglijden, zodat het effect volledig wordt gemist.
Er zijn ook positioneringskussens die het draaien van de baby niet kunnen voorkomen en die niet zijn toegestaan voor baby’s vanaf de 13e levensweek.
Alleen het speciale VARILAG positioneringskussen voor baby’s is stabiel genoeg om echte steun te bieden en heeft een brede rompriem om de baby betrouwbaar en veilig in de gewenste positie te houden. Het geeft ook een gevoel van veiligheid, waardoor baby’s rustiger slapen.
Mit dem Laden des Videos akzeptieren Sie die Datenschutzerklärung von YouTube.
Mehr erfahren
Mit dem Laden des Videos akzeptieren Sie die Datenschutzerklärung von YouTube.
Mehr erfahren
De video laat zien hoe het positioneringskussen van VARILAG uw baby veilig positioneerd tijdens de nacht en een overstrekking verhinderd.
Samenvatting
Een plagiocefalie mag niet worden onderschat vanwege de verstrekkende gevolgen ervan.
Daarom moet een beoordeling van de houding en de schedelvorm standaard zijn in de eerste maanden van het leven van een zuigeling.
In het geval van vermoedelijke plagiocefalie moet de ouders worden geadviseerd om een arts of therapeut te raadplegen.
Er zijn verschillende therapeutische opties voor de behandeling van hoofdvervormingen. Dit omvat ook het zijwaarts positioneren. Hoewel het op zich niet voldoende is, handhaaft het de status quo en gebruikt het de zwaartekracht om de hoofdvervorming om te keren. Het is dan ook een essentiële ondersteuning voor buikliggingstraining, correcte behandeling en de interventie van de therapeut.
Het positioneringskussen kan ook profylactisch worden gebruikt als deze variabel en dynamisch wordt gebruikt.
De volgende tijdlijnis een aanbeveling voor een fase-passende interventie.
- In de eerste 12 weken van het leven: afwisselend positioneren met handdoekrollen. Let op de hoofd- en rompsymmetrie.
- 3e tot het einde van de 7e maand van het leven: positioneringstherapie in een beveiligde zijwaartse positie.
- Vanaf de 8e maand van het leven: helmtherapie indien nodig
Links:
Een goede Belgische website om de gezonde ontwikkeling van baby’s te bevorderen.
Meer over het onderwerp
- Medische informatie over houdingsasymmetrie bij zuigelingen
- De hoofdvorm van baby’s, alles wat u moet weten
- Hoofdvervorming bij uw baby –
wat zijn de therapeutische opties? - Zijslaapkussens, baby wigkussens en meer – een vergelijking
- Een hoofdkussen voor baby’s tegen hoofdvervormingen?
- Helmtherapie bij baby’s – de voor- en nadelen in één oogopslag
- De plagiocephalie – schedelvervorming bij baby’s
- De halswervelkolom – haar belang bij de zuigeling
- Wat te doen tegen plotselinge kindsdood?
Als onderdeel van mijn therapeutische werk heb ik een positioneringsspalk voor zuigelingen met hoofdafwijkingen ontwikkeld, die een goedgekeurd medisch hulpmiddel is. Deze zijwaartse positioneringsspalk voor baby’s is een ondersteunende component in de therapie en kan ‘s nachts tijdens de slaap worden gebruikt. Op deze website leg ik het product in detail uit en beschrijf ik de mogelijkheden voor kostendekking.